Συναγερμός για το σούπερ μικρόβιο

Μια νέα απειλή για τη δημόσια υγεία εμφανίζεταιπερίπου έναν χρόνο μετά τη νέα γρίπη. Το όνομα αυτής;

ΝDΜ-1, ένα επικίνδυνο ένζυμο που έχει την ιδιότητα να κάνει τα βακτήρια υπερανθεκτικά, ακόμα και στα πιο ισχυρά αντιβιοτικά. Το γονίδιο αυτό έχει ταξιδέψει από την Ασία στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία και στον Καναδά και οι υγειονομικές αρχές έχουν σημάνει παγκόσμιο συναγερμό.

Εως σήμερα, το γονίδιο έχει εντοπιστεί στα βακτήρια Κlebsiella pneumoniae και Εscherichia coli. Οι επιστήμονες πιθανολογούν ότι η λοίμωξη μεταφέρθηκε στον δυτικό κόσμο με ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε πλαστικές επεμβάσεις στην Ινδία και στο Πακιστάν. Ο κίνδυνος εντοπίζεται και σε έλληνες νεφροπαθείς, που καταλήγουν- ύστερα από μακροχρόνια αναμονή για συμβατό μόσχευμα- σε Κέντρα της Ινδίας για μεταμόσχευση.

Νέο «εχθρό» εντόπισαν οι λοιμωξιολόγοι: το ένζυμο ΝDΜ-1 που έχει την ιδιότητα να κάνει τα βακτήρια σούπερ ανθεκτικά ακόμη και στα πιο ισχυρά αντιβιοτικά, έχει σημάνει παγκόσμιο υγειονομικό συναγερμό. Από την Ασία έχει ταξιδέψει σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Αυστραλία και Καναδά και παρ΄ όλο που δεν έχει περάσει τα σύνορα της Ελλάδας, οι ειδικοί δεν αποκλείουν την πιθανότητα αυτή.

Οι επιστήμονες προσπαθώντας να ξετυλίξουν το νήμα του μυστηρίου για την εξάπλωση του ΝDΜ-1, εκτιμούν πως ευρωπαίοι πολίτες κόλλησαν τα πολυανθεκτικά μικρόβια όταν επισκέφτηκαν την Ινδία και το Πακιστάν για να υποβληθούν σε πλαστικές επεμβάσεις. Κάπως έτσι, ξεκίνησε το «ντόμινο» της λοίμωξης που τρύπωσε στα βρετανικά νοσοκομεία, μολύνοντας τουλάχιστον 50 ασθενείς.

Ειδικότερα, το επικίνδυνο γονίδιο ΝDΜ1 (μεταλλο-β-λακταμάση-1 του Νέου Δελχί) μπήκε πέρσι για πρώτη φορά στο μικροσκόπιο του δρ Τίμοθι Ουόλς του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ, όταν νόσησε ένας ασθενής από τη Σουηδία που είχε επιστρέψει προσφάτως από νοσοκομείο της Ινδίας. Ο Ουόλς εξέτασε ασθενείς με ύποπτα συμπτώματα και εντόπισε τα πολυανθεκτικά βακτήρια σε ένα μικρό αλλά ανησυχητικό ποσοστό ασθενών στην Ινδία, το Πακιστάν και τη Βρετανία.

Παρουσιάζοντας τα ευρήματα στη βρετανική επιθεώρηση «Τhe Lancet», οι ερευνητές προειδοποιούν ότι το γονίδιο ΝDΜ-1 θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο από Ευρωπαίους που ταξιδεύουν στην Ασία και υποβάλλονται σε επεμβάσεις. Σύμφωνα με τα ευρήματα, το ΝDΜ-1 έχει την ιδιότητα να μεταφέρεται από βακτήριο σε βακτήριο μέσω κυκλικών μορίων DΝΑ που ονομάζονται πλασμίδια. Τα βακτήρια που μπορούν να αποκτήσουν το ΝDΜ-1 μέσω της διαδικασίας αυτής είναι τα λεγόμενα Gram-αρνητικά βακτήρια, συχνή αιτία πολυανθεκτικών λοιμώξεων.

Ανθεκτικό
Πάντως, μέχρι στιγμής το γονίδιο έχει εντοπιστεί στα βακτήρια Κlebsiella pneumoniae και Εscherichia coli- το πρώτο προσβάλλει τους πνεύμονες ενώ το δεύτερο ευθύνεται κυρίως για βαριές ουρολοιμώξεις. Ομως αυτό που κυρίως προβληματίζει τους ειδικούς σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι πως τα μικρόβια που φέρουν το ΝDΜ-1 αντιστέκονται σε όλες τις σύγχρονες αντιβιοτικές θεραπείες ακόμα και στις καρβαπενέμες, που αποτελούν σήμερα το πιο ισχυρό αντιβιοτικό στο οπλοστάσιο των λοιμωξιολόγων.

Οι ουσίες τιγεκυκλίνη και κολιστίνη, φαίνεται πως έχουν τη δυνατότητα να σκοτώσουν τα βακτήρια, όμως η λοίμωξη δεν υποχωρεί σε όλες τις περιπτώσεις. Είναι ενδεικτικό πως ένας Βέλγος που ήταν διαβητικός και είχε τραυματιστεί σοβαρά σε αυτοκινητικό ατύχημα στο Πακιστάν, επέστρεψε στη χώρα του σε κατάσταση σήψης. Παρά τις προσπάθειες των ειδικών να περιορίσουν τη μόλυνση, ο ασθενής απεβίωσε τον Ιούνιο.

Ποιες είναι οι πιθανότητες η νέα αυτή απειλή να φτάσει και στα ελληνικά νοσοκομεία; Κανείς δεν είναι σε θέση να απαντήσει με βεβαιότητα. Πάντως, όπως υπογραμμίζει στα «ΝΕΑ» ο κ. Αλκιβιάδης Βατόπουλος, καθηγητής Μικροβιολογίας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, το Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας του ΚΕΕΛΠΝΟ έχει ήδη ενημερώσει τα Μικροβιολογικά Εργαστήρια των ελληνικών νοσοκομείων για το πρόβλημα, ώστε να είναι σε ετοιμότητα.

«Ο χρόνος επώασης ενός μικροβίου είναι μικρότερος από οποιοδήποτε ταξίδι, συνεπώς δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει το ενδεχόμενο να έρθει το ΝDΜ και στη χώρα μας», σημειώνει ο κ. Βατόπουλος. Ο κίνδυνος, όπως επισημαίνει, «αυξάνεται λόγω του μεγάλου αριθμού των μεταναστών από τις περιοχές αυτές που βρίσκονται στην Ελλάδα και όταν νοσήσουν νοσηλεύονται σε νοσοκομεία εδώ αλλά και από το γεγονός ότι κάποιοι έλληνες νεφροπαθείς που περιμένουν επί χρόνια συμβατό μόσχευμα, καταλήγουν σε κέντρα της Ινδίας για να υποβληθούν σε μεταμόσχευση».

Αντίστοιχα, η Ινδία και το Πακιστάν είναι συνήθεις προορισμοί για Ευρωπαίους και Αμερικανούς που επιθυμούν να υποβληθούν σε αισθητική επέμβαση. Αυτός είναι και ο λόγος που ο δρ Ουόλς σε πρόσφατη συνέντευξή του στο ΒΒC τονίζει πως «εάν επιτρέψουμε σε αυτές τις μολύνσεις να εξαπλωθούν χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, σίγουρα θα υπάρξουν θάνατοι», συμπληρώνοντας ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος το ΝDΜ-1 να μετατραπεί σε παγκόσμιο πρόβλημα.

Τα «ελληνικά» βακτήρια και...
Το νέο αυτό ένζυμο δεν είναι ο μοναδικός «πονοκέφαλος». Η klebsiella, το acinetobacter και η ψευδομονάδα είναι τα τρία βακτήρια που έχουν μετατραπεί σε βασικούς «ενοίκους» των ελληνικών νοσοκομείων. Και αυτό που κάνει την κατάσταση ακόμη πιο ανησυχητική είναι πως η αντίστασή τους σε ισχυρά αντιβιοτικά έχει εκτιναχτεί ακόμη και στο 80%.

Σύμφωνα με υπολογισμούς, το 40% των ασθενών που νοσηλεύονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείες της χώρας μας προσβάλλονται από λοιμώξεις. Το γεγονός αυτό ανεβάζει κατακόρυφα τον κίνδυνο να πεθάνει από σηψαιμία (βαρύτατη ασθένεια που προκαλείται από την παρουσία βακτηρίων στο αίμα) ένας βαρέος πάσχοντας.

Μάλιστα, οι έλληνες ασθενείς αποτελούν δημόσιο κίνδυνο για τις βόρειες χώρες της Ευρώπης, όπου τα μικρόβια παραμένουν έως και σήμερα ευαίσθητα στις αντιβιοτικές θεραπείες. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί πως τα τελευταία πέντε χρόνια έχει σημάνει τουλάχιστον οχτώ φορές συναγερμός, όταν ελληνικά ανθεκτικά μικρόβια «επισκέφτηκαν» και συνεπώς μόλυναν νοσοκομεία του εξωτερικού.

... οι αδυναμίες του συστήματος υγείας

Κεντρικός ελεγκτικός μηχανισμός, που να παίζει τον ρόλο του «μεγάλου αδελφού» στο ΕΣΥ για τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, δεν υπάρχει.

Οπως όμως λέει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) κ. Γιώργος Σαρόγλου, «από τον Σεπτέμβριο οι λοιμώξεις μετατρέπονται από ατομικό ζήτημα σε πρόβλημα δημόσιας υγείας. Μέσω του προγράμματος Αντιμετώπισης της Πολυαντοχής στα ελληνικά νοσοκομεία, οι μολύνσεις από πολυανθεκτικά μικρόβια θα πρέπει υποχρεωτικά να δηλώνονται ώστε να επιτευχθεί μια επιδημιολογική επιτήρηση όπως γίνεται σήμερα για παράδειγμα με τον ιό ΗΙV και τη σαλμονέλα».

Ετσι, εκτός από την καταγραφή της επίπτωσης των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων και της αντίστασης των βακτηρίων στα αντιβιοτικά- κάτι που δεν γίνεται με συστηματικό τρόπο έως σήμερα, αφού δεν υπάρχει καν καταγεγραμμένος ο απόλυτος αριθμός των θανάτων στις ΜΕΘ-, με τον τρόπο αυτόν το πρόβλημα των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων θα μπει ψηλά στην ατζέντα των διοικητών του εκάστοτε νοσοκομείου.

«Ασύμφορα» για τις βιομηχανίες, «καραμέλες» για τους Ελληνες...

Τα επικίνδυνα παθογόνα βρίσκονται παντού- στα κομοδίνα, στους τοίχους, στα κάγκελα των κρεβατιών, στις πόρτες, στο πάτωμα. Ταξιδεύουν με απίστευτη ευκολία- τα άπλυτα χέρια αποτελούν το «διαβατήριό» τους για να μεταφέρονται από θάλαμο σε θάλαμο. Οι ουροκαθετήρες και οι αναπνευστήρες είναι οι πύλες εισόδου των ανθεκτικών αυτών βακτηρίων, προσβάλλοντας τους πιο ευάλωτους ασθενείς- εκείνους που νοσηλεύονται στην Εντατική.

Κάποιοι θα υποστήριζαν πως το πρόβλημα αυτό θα μπορούσε να σταματήσει σχετικά εύκολα: με τη δημιουργία νέων ισχυρότερων αντιβιοτικών. Στην πραγματικότητα όμως, η παραγωγή τους ολοένα και μειώνεται. Οι λόγοι είναι οικονομικοί.

Εχει υπολογιστεί ότι από τη στιγμή που μια φαρμακοβιομηχανία θα καταπιαστεί με τη μελέτη ενός νέου αντιβιοτικού έως ότου λάβει το πράσινο φως από τις αρμόδιες υπηρεσίες για να το διαθέσει στην αγορά, μεσολαβούν κατά μέσο όρο 15 χρόνια. Η διαδικασία αυτή μεταφράζεται σε 4,5 δισ. δολάρια. Ομως, είναι αμφίβολο εάν το νέο φαρμακευτικό σκεύασμα θα αποσβέσει το κόστος των πολυετών ερευνών και παραγωγής του. Τα αντιβιοτικά οι ασθενείς τα λαμβάνουν για λίγες ημέρες και συνεπώς τα κέρδη είναι περιορισμένα...

Ερευνα σε φαρμακεία
Μάλιστα, σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, τα αντιβιοτικά αντί να αποτελούν τη λύση του «παζλ» των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, έχουν εξελιχθεί σε μείζον πρόβλημα. Η αιτία βρίσκεται στην υπερκατανάλωσή τους- η κατάχρησή τους μέσα και έξω από το νοσοκομείο καταλήγει να δημιουργεί «δυνατά» μικρόβια. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στο επιστημονικό περιοδικό «Εurosurveillance» το οποίο εκδίδεται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΕCDC), οι Ελληνες είναι πλέον «εθισμένοι» στα αντιβιοτικά εν απουσία ενός ουσιαστικού ελέγχου που θα περιόριζε την ανεξέλεγκτη χορήγησή τους.

Πιο συγκεκριμένα, 21 εθελοντές που συνεργάστηκαν με λοιμωξιολόγους της Δ΄ Παθολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, επισκέφτηκαν 174 φαρμακεία της Αττικής υποδυόμενοι τους πελάτες. Χωρίς να προσκομίσουν ιατρική συνταγή, ζήτησαν να αγοράσουν ένα κοινό αντιβιοτικό ευρέος φάσματος που περιέχει τη δραστική ουσία αμοξικιλλίνη/ κλαβουλανικό οξύ και ένα ισχυρό αντιβιοτικό, τη σιπροφλοξασίνη. Και παρ΄ όλο που η πώληση σιπροφλοξασίνης χωρίς συνταγή γιατρού είναι παράνομη, το 53% των φαρμακοποιών έδωσαν το αντιβιοτικό χωρίς να κάνουν το παραμικρό σχόλιο ή υπόδειξη.

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΕCDC) έχει ορίσει ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Ενημέρωσης για τα Αντιβιοτικά τη 18η Νοεμβρίου κάθε έτους, σε μία προσπάθεια περιορισμού του φαινομένου. Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, η ημέρα αυτή θα αφιερωθεί στην ευαισθητοποίηση των ελλήνων καταναλωτών αλλά και στους γιατρούς της πρωτοβάθμιας περίθαλψης που «εύκολα» συνταγογραφούν τα αντιβιοτικά.

Είναι ενδεικτικό πως το 85% των παιδιάτρων παραδέχονται πως υποκύπτουν στις πιέσεις των γονέων και τελικά συνταγογραφούν φαρμακευτική αγωγή στους μικρούς ασθενείς- ακόμη και όταν δεν την έχουν ανάγκη. Ομως και στα νοσοκομεία καταγράφεται συχνά υπερχορήγηση αντιβιοτικών- υπό την πίεση μίας βαριάς λοίμωξης που θα μπορούσε να στοιχίσει τη ζωή του ασθενούς, οι γιατροί χορηγούν συχνά βαριά αντιβιοτικά, με αποτέλεσμα να τα «καίνε».

Επιδημία στο Ρέθυμνο
Επιδημία λοιμώξεων έχει ξεσπάσει στο Νοσοκομείο Ρεθύμνου. Τον τελευταίο χρόνο εντοπίστηκαν δώδεκα περιστατικά με το ανθεκτικό στέλεχος Κlebsiella pneumoniae, εκ των οποίων τα τέσσερα τις τελευταίες τρεις εβδομάδες. Οπως δηλώνει στα «ΝΕΑ» ο διοικητής του νοσοκομείου κ. Γ. Μοσχοβάκης, έχει δοθεί εντολή για αυστηρή τήρηση των κανόνων υγιεινής και απομόνωση των «υπόπτων» ασθενών.

tanea.gr